مونتی کارلۆ : پشتی سال و نیڤان ژپێکئینانا کابینا حکومەتا محمد شیاع سودانی ل عیراقێ کو ھین تێدا بوشدارن چاوا حکومەتێ ھەلسەنگینن رولێ ھەوە تێدا چیە ؟
سەروک مسعود بارزانی :لدەمێ مە پشکداری دحکومەتا بەرێز محمد شیاع سودانی دا کری لسەر بنەمایێ رێککەفتنا سیاسیدا بۆ ھەڤپەیمانیا ئیدارەیا دەولەتێ لژێر روناھیا وێ رێککەفتنا سیاسی بوو، ئەم تێبینی دکەین کو بەرێز محمد شیاع سودانی دڤێت رێککەفتنا سیاسی بجە بینیت یا دناڤ لایەنان دا ھاتیە کرن بەلێ دھەمان دەم دا ، رویب ریبوی ئاستەنگێن راستە قینە دبیت، مە پشتە ڤانی لێکریە و لسەر وێ پشتەڤانیکرنێ دێ بەردەوام بین، پێخەمەت وێ رێککەفتنێ کو بھێتە بجئینان و بدەست ڤە بھێت بەلێ رویب ریبونێ و ئاستەنگا دبین.
مونتی کارلۆ : ئەو ئاستەنگ چ جورن ؟
سەروک بارزانی: ئاستەنگ پێک دھێن ژ رێگرتن ل بجئینانا وێ رێککەفتنێ یا دناڤبەرا لایەنان دا.
مونتی کارلۆ : لایەنەکێ دیارکری ھەیە بو رێگرتنێ و چ لایەنێ تومەتباردکەی؟
سەروک بارزانی : من نەڤێن لایەنەکێ دیارکری تومەتبار بکەم، بەلێ ھندەک لایەنا دڤێن ئاستەنگا بو حکومەتا فیدرال دروست بکەن و گەلەکا روھنە .
مونتی کارلۆ: ئایا ھین گەشبینن دگەل کارکرنا ڤێ حکومەتێ لدەست پێکا ھەڤپەیمانیێ دا ھندەکا دەست بەردار بو ن ، وەکی سەدری ھەروەسا پشکەک ژی پشت گوە ئێخستن وەکو محمد حەلبوسی ھین گەشبینن یان دلگرانن؟
سەروک بارزانی : ب راشکاوی ئەم دلگرانین و نیگەرانین ژ ڤێ رەوشێ ، دیموکراسیەتا عیراقێ لژێر گەڤێن راستە قینە یە؟
مونتی کارلۆ : ھەرەشە ل ناڤخو یان دەرڤەیە؟
سەروک بارزانی: ژدەرڤە و ناڤخو یە.
مونتی کالۆ : گەلەک راپورتێن روژنامەڤانی باسێ ئاستەنگا دکەن کو بەروکێ ھەرێما کوردستانێ گرتی یە، ب تایبەت لسەر پەیوەندیێن دناڤبەرا ھەولێرو سلێمانی و پەیوەندیێن دناڤبەرا پارتی و ھەڤرک کارێن ل ھەرێما کوردستانێ ، سەرەرای وان ھەمی ناکوکیان ، ھێن پێکڤە چووینە بەغدا، بەلێ نوکە جودا دچنە بەغدا، چاوا دشێن ڤی حالەتێ لێکترازانێ زەلال بکەن کو ھەرێما کوردستانێ تێدا دەرباز دبیت؟
سەروک بارزانی:ب راشکاوانە دبێژم لسەر بابەتێ ستراتیژی ، ئامانجاستراتیژی و ئەگەر لسەر بابەتێ تاکانە بوویە ، زور ئاسان بوو ، کو سەرەرای وێ یەکێ ھەولدەین بو دەربازکرنا ڤان کێشەیا و یەکخستنا ناڤ مالا کورد ی وەکی ئەڤێ بوو.
مونتی کارلۆ: دیارترین بابەت و کێشە چنە لبەردەم ئێک رێزیا ناڤ مال کوردی؟
سەروک بارزانی: بو نموونە نابیت سازش ل سەر قەوارێ ھەرێما کوردستانێ بھێتە کرن ، ونابیت ھاریکاری دگەل وان بھێتە کرن یێن دڤێن ھەرێما کوردستانێ ب ھەلوەشینن و نابیت ھەڤپەیمان بن دگەل وان یێن دخازن ھەرێما کوردستانێ بدوماھیک بینن، ئەڤە بابەت ستراتیژی نە.
مونتی کارلۆ:تو دبینی ھندەک کەس ھەنە بکریار ڤان بزاڤا دکەن؟
سەروک بارزانی : بەلێ گەلەک ب رونی یا دیارە.
مونتی کارلۆ : دا رازگوتر بین ، جەنابێ تە ل کوردستانا ئیران ژدایکبوون،پەیوەندیێن بەرێ تاردەیەکێ باش بوو ل گەل ئیرانێ و ڤێ دوما ھیکێ دبینین پاشڤ زڤرینەکا مەزن دپەیوەندیان ھەیە،ب تایبەت ژئەگەرێ ھێرشێن بو سەر ھەولێر کو بویە گیان ژدەست دانا ژمارەکا کەسا ، ئیران تومەتبارکەت،بو وێ یەکێ پەناگەھێ نەیاران چاوا بەرسڤا ڤێ تومەتی دەی؟
سەروک بارزانی: ئەڤ تومەت پوچەلن و ئیران پێش خەلکی دی دزانیت ئەو تومەت پوچەلن ، بەلێ ئەز ل مھابادێ ژ دایک بوویمە و چ روژەکێ من نەڤیایە پەیوەندیەکا ئالوز ژی دگەل ئیرانێ ھەبیت و رێکی َنادیە ھەرێما کوردستانێ بیتە جھێ گەفان لسە ر ئیرانێ ل سالا ٢٠٢٠ و حەتا ئەڤرو کە ھەولێر وەک باژێرو پارێزگە ە کەفتیە بەر ١٣٤ ھێرشێن درونان و موشەکێن بالستیکی بوویە ، ژلایێ ئیرانێ یان گروپێن سەرەب ئیرانێ ڤە بەردەوام بھانەیا بو ڤان تاوان دئینن کو بنگەھێ ھەولگێریا نیڤ دەولەتی یێ دیار( موساد ) ھەیە یان ئوپزسیونا کورد ل ھەرێما کوردستانێ، ئەز پشت راستم بارەگایێ موساد ل ھەرێما کوردستانێ ھەبایە و ئەو نەدوێریان لێدەن ، ئەو نەشیان بەرسڤا ھێزا وان بدەن ، بو بەھانەیا شکەستنا خو ل ناڤخۆ، ھەولێر ب ڤێ یەکێ تومەتباردکەن ، کو ئوپزسیونا ئیرانێ ل خو دگریت یان تشتەکێ دیی لێدانا خێزانەکا بێ تاوان و ئاشتی خواز و شەھیدکرنا کچکا یازدە ھەیڤی ئەڤە تاوانە ئەو پێداگیرکرنێ دکەن ، کو ل بارەگایێ موسادە یە ، ئەفسەرەکێ وان کوشتی یە, ئەڤ تومەتا بێ بنەما و پوچەلن ئەگەر بابەتەکێ دی لسەر ھەبونا ئوپزسیونا ئیرانێ ھەبیت ئەڤە ٥٠ سالە ل ڤێرێ نە ل سەر بنەمایێ سێ لایەنی دناڤبەرا حکومەتا فیدرالی و ھەرێما کوردستانێ و ئیرانێ دا ھەروەسا ژئەگەرێ ڤێ چەندێ بدەنگ ھاتنا ئوپزسیونا کوردی یا ئیرانی ھەمی ھێزێن وان ل سنوری ھاتینە ڤەکێشان و ڤەگەریاینە جھێن ئاکجیبونێ ل دەردورێن ھەولێرێ ،ئەڤە ژی لسە ربنەمایێ رێککەفتنا ھاتیە کرن ، لەورا تومەتا ئیرانێ دراستی تومەتێن پوچەلن چ روژە ژ روژان مە نەڤیایە پەیوەندیێن مە دگەل ئیرانێ تێک بچن ژلایێ من ڤە گەلەک سەیرە ئیران ڤان بەھانەیا دگریت .
مونتی کارلۆ : ئایا حکومەتا فیدرالی بەرپرسیاری و بەرسڤدانا ھەمبەری ھەولێری رویدەت راگەھاندیە ؟
سەروک بارزانی : بزاڤەک کر بەلێ دراستی دا ئەنجامێ بزاڤێ ل ئاستێ تاوانێ نەبویە.
مونتی کارلۆ: ھەمی کێشە و ئاریشە یێن نوکە ل عیراقێ دەربارەی ڤەکێشانا ھێزا ھەڤپەیمان ب راشکاوی دبێژم ڤەکیشانا ئەمریکا ئایا کوردان دئێخیتە دوو دلیێ دا؟
سەروک بارزانی : رەنگە ئەڤە ھەمان سینارویا ٢٠١١ بیت دوبارە رویدەتە ڤە ، لوی دەمێ ھێزێن ئەمریکا و ھەڤپەیمانان پێکڤە خو ڤەکێشان پاشی لدەمەکدا مە دیت داعش نزیک بو و سێکا عیراقی داگیرکر و ھاتنە دناڤ عیراقێ دا و لبەربوو ھەمی عیراقێ بگرن ئەگەر پشتە ڤانیا ھەڤپەیمانان نەبایە رەوشا دایا جودا بیت و رێککەفتنە ک ھەبوو دناڤبەرا حکومەتا عیراقا فیدرال و ئەمریکا و ھەڤپەیمانان ئەو رێککەفتنە دەە سالا لسەر دەربازبوون رەنگە وێ رێککەفتنێ پێدا چون لسە رھەبیت بەلێ ئەڤ تایبەتمەندی یا حکومەتا عیراقی فیدرالی و دەزگەھێن تایبەتمەند و گروپێن چەکدار تایبەتمەدا نینە و ئەڤە بریارەکا چارەنڤێسەو پەیوەندی ب ھەمی عیراقێ ڤە ھەیە و چ لایەنەکی مافێ ھندێ نینە بریارێ لسەر بدەت
منتی کارلۆ: ل ئاستێ نافخو دا بارگرانی ئابوری ھەیە ژئەگەرێ گیروبوونا موچەیێ فەرمانبەران ئەڤ دگەل راوەستاندنا ھنارنتا پترولا ھەرێما کوردستانێ چاوا سەیری بریارێن ڤێ دوماھیکێ یێن دادگەھا فیدرالی دکەی دەربارەی موچە و داھاتێ ھەرێما کوردستانێ ؟
سەروک بارزانی : ب داخەکا زور ڤە بریارێن دادگەھا فیدرالی ھەمی دژی ھەرێما کوردستانێ نە و بتەمامی لایەنگرە و دژی ھەرێما کوردستانێ نە بو زانینا تە ئەو دادگەھەکا دەستوری نینە بەلێ لسە ر دەمێ برێمەری پێکئینایە و نوکە ب رولێ دەستھەلاتا دادوەری و دەستھەلاتا یاسا دانانێ و دەست بجئینانێ پێ رادبیت ، ژمن ڤە دادگەھا فیدرالی زێدەگاڤی لسەر دەستھەلات و ئەرکێن بنەرەتی کریە بریارێن بئینساف و داد پەروەرانە نین و تەمامی دژی ھەرێما کوردستانێ نە.
مونتی کارلۆ:ئایانوفشێ سێ یێ شیان رویب ریبونا ئالنگاریان ھەیە، کو ئەڤرو ل ھەرێما کوردستانێ رویدەت؟
سەروک بارزانی : پرسیارەکا جوانە ، من ھەمان ترس ھەبوو بەلێ ل شەرێ دی داعش بو ماوێ نێزیکی دوو ھەیڤا گەلەک زەحمەتی دیتن، بەلێ پاشی نڤشەکێ بھێزتر و خودان ئەزمونتر و بئیرادەتر دەرکەت راستە نوکە نڤشەکێ نوی ھەیە دشیێن بێژین کو کاریگەری نینە ب پێشکەفتنا تەکنەلوژیا و ئەو پێشکەفتنا ل دونیایێ رویدەت ، بەلێ نوکە نڤشەکێ ھەیە یێ بەرھەڤە ب چەک ب ھزر و ئیرادە ، لەورا ب ئاشکرای دبێژم ئەم ناترسین ھزار گەنج مە ھەنە رەنگە گەلەک دەرباز کربیت ژ نڤشێ ئێکێ و دویێ کوردستانێ پێ گەھشتیە
مونتی کارلۆ : پێنج سال ب سەر رێفراندوما مێژووی یا ھەوە دەربازدبیت کو دئەنجام دا دەربارە ی مافێ کوردستانێ بۆ دیارکرنا چارەنڤێسێ خو َ ئەوا وەکری و رویدا پەیوەندیێن دگەل حکومەتا ناوەندی تێکچو ،ئایا فیدرالی ھزرەکا کریاربوو و دەڤەر یا پێ ئاھەبوو؟
سەروک بارزانی: پشتی روخاندنا رژێما عیراقێ ل سالا ٢٠٠٣ پەرلەمانێ کوردستانێ بریاردا فیدرالیە ت بکەتە ، بنەمایێ پەیوەندیا دگەل بەغدا ئەز ژی بو دەمەێ درێژ ل بەغدا بووم ، پشتی ژناڤچونا رژێما بەعس ماین بو دراشتنا دەستوور ب رژدی و دلسوز کارمە بو کر کو بوێ چەندێ عیراقەکا دیموکراسی و فرە فیدرالی ئاڤاکەین پشتی ماوەکی مە پێشبینی کر کو ھندەک ھەنە د راستێ دا باوەری ب فیدرالیەتێ نینە بتنێ پاشگەز بوون ژ دەستووری لدەمەکی دا کو دبەندێن دەستووری دا ھاتیە پابەندبوون بڤی دەستووری گرنتی ب ئێک خاکی یا عیراقێ ھەیە ،دەستوور بن پێ کر ئەگەر فیدرالیەت کردار و پابەند بون ھەبایە ب دەستووری مە پێھنگاڤابو رێفراندومێ نەدھاڤێتن ، جارەکا دی ژی دبێژم دیموکراسیەت ل ھەم و عیراقێ دا لژێر مەترسیێ دا و ھەروەسا فیدرالیەتی ژی دمەترسیێ دایە ، ل ژێرێ ڤێ سیبەرێ سیتەمێ لدەڤەرێ دا راستی نەفیدرالیە و نە غەیری فیدرالیەت مفا نینە .
مونتی کارلوو : چاوا تەماشەی عیراقێ دکەن؟
سەروک بارزانی: یان عیراق دێ وێ کەت یا رێککەفتن لسەر ھاتیە کرن بو دیموکراسەیتێ و ڤەگەریت بو بنەمایێ سەرەکی کو ( ھەڤپشکی ، سازان ، ھەڤسەنگی ) لوی دەمی رەنگە عیراق ژ ڤێ قەیرانێ رزگار بیت یا تێدا دژیت ، بەلێ تاکراویکرن ل دەستھەلات و دەست بەسەرگرتنا ھەمی تشتەکی ژلایێ گروپەکێ دیار و بریارێن دیایکری و پێکھاتەکێ دیار دراستی دا عیراقێ بەرەڤ خرابترڤە دچیت ، ڤەگریان بو دیموکراسیەت و دەستوور و بنەمایێ سەرەکی ( ھەڤپشکی ، سازان ، ھەڤسەنگی )
مونتی کالۆ : جەنابێ سەروک ھەوە دگوت : دوستێ کوردان چیایە ، ئەڤرو کی دوستێ کوردایە ؟
سەروک بارزانی : چیا دگەل دوستی زور ژ دونیایی.
مونتی کارلۆ: کینە ئەوە؟
سەروک بارزانی : ئەو زورن.
مونتی کارلۆ : پەیوەندیێن ھەوە دگەل وەلاتێن ھەڤسوو؟
سەروک بارزانی : بونمونەل وەلاتێن عەرەبی و گەلێ عەرەب و لگەل روژئاڤا و ئەمریکا و دگەل ھەمی و جیھانێ و دگەل روژھەلاتێ، سوپاس بۆ خودێ مە دوست ل ھەمی جھان یێن ھەین .
مونتی کارلۆ : نوکە وەکێ بەری پشتەڤانێن دوزا کورد ھەنە؟
سەروک بارزانی: تێگەھشتن و پشتەڤانی یا ھەی، بەلێ دراستی دا ،نە ل ئاستێ پێتڤی یە ، ھندەک جاران پێشھاتەک دھێتە پێش و ھەمی بابەت دھێنە ڤەشارتن بۆ نمونە شەرێ ئوکرانیا و شەرێ غەززە لەورا ھندەک جاران گرنگی دا دھێنە گوھرین و ڤەدگوھێزن ژ جھەکی بو جھەکێ دی ……….
٢٨-٢-٢٠٢٤
218 6 minutes read